Wat is een burnout?
Burn-out betekent zoiets als opgebrand. Iemand die een burnout heeft, heeft langere tijd roofbouw gepleegd op zijn lichaam en geest. Een lange tijd van overbelasting, frustraties en stress (vooral door werk, soms in combinatie met de thuissituatie) eist zijn tol: iemand raakt zo uitgeblust dat rust niet genoeg is om weer in balans te komen.
Een burn-out groeit geleidelijk, maar de persoon ziet de voortekenen pas als het te laat is. Hij merkt dat hij uitgeput is op het moment dat hij ‘opeens’ niks meer kan.
Een burn-out gaat pas over als de oorzaak weg is. Dat betekent dat je een andere werkhouding moet aannemen of misschien zelfs een andere baan moet zoeken.
Tien procent van de werkende bevolking in Nederland heeft last van burn-out verschijnselen. Mensen met een sociaal beroep, zoals leerkrachten en verpleegkundigen, zijn het meest kwetsbaar voor burn-out. Mensen die buiten werken lopen de minste kans om opgebrand te raken.
Wat is het verschil tussen burn-out en overspannen?
Burn-out lijkt veel op overspannenheid. Het verschil zit in hoe ernstig je opgebrand bent. Overspannenheid ontstaat na een korte periode van overbelasting en is meestal rechtstreeks te koppelen aan een stressvolle situatie, zoals een echtscheiding of extra drukte doordat een collega met zwangerschapsverlof is. Overspannenheid zit minder diep dan een burn-out en is sneller te genezen.
Fasen van burn-out:
Een burn-out ontwikkelt zich volgens een vast patroon: eerst is er een (jaren)lange periode van langzaam ziek worden, daarna volgt de uitputting. In die fase wordt meestal hulp gezocht. Uiteindelijk volgt een periode van herstel. Hoe lang de periode van herstel duurt, hangt af van hoe lang iemand zichzelf overbelast heeft.
Hoe herken je een burn-out:
Gedrag:
Hyperactiviteit, neiging tot agressief en gewelddadig gedrag, meer dan normaal koffie drinken, meer dan normaal alcohol drinken, meer dan normaal roken, meer of minder dan normaal eten, veel last hebben van kleine ongelukken, op zoek gaan naar meer prikkels in het leven (bv uitdagende nieuwe hobby), terugtrekken uit sociale contacten, cynische opmerkingen maken en slaapproblemen.
Gevoel:
Sneller geïrriteerd, sneller gefrustreerd, woede en wrok, angsten, achterdocht, hopeloosheid en hulpeloosheid, machteloosheid
Gedachten:
• Dagdromen en fantaseren: een poging te ontsnappen aan de werkelijkheid
• Angstgedachten, zoals bv:
Ik kan me niet meer concentreren, ik kan niets meer onthouden, ik kan geen beslissingen nemen, wat ik ook doe, er zijn geen bevredigende resultaten.
• Negatieve gedachten over zichzelf, zoals:
Ik ben waardeloos, ik kan niets, ik deug niet.
• Achterdochtige gedachten, zoals:
Achter mijn rug om worden alle beslissingen genomen, ze lachen me uit achter mijn rug, ze zagen de poten onder mijn stoel vandaan.
• Agressieve gedachten zoals:
Ik wordt uitgebuit door mijn baas en mijn omgeving, ik haat mijn werk en mijn leven, ze kunnen allemaal de boom in.
• Zelfopofferingsgedachten, zoals:
Ik offer me wel weer op, laat ik maar weer de verantwoordelijkheid op me nemen als niemand anders het doet.
• Perfectionistische gedachten, zoals:
Geen fouten durven te maken
Lichaam uitgebeeld in beelden:
Mijn lichaam voelt aan als lood
Ik zit als een uitgezakte zoutzak op de bank
Ik kom in de goot terecht
Ik ben altijd de pispaal, ze moeten altijd mij hebben
Ik zak als een mislukte pudding in elkaar
Als ik een fout maak, deug ik niet en wordt ik ontslagen
Hoe ziet de relatie met anderen eruit:
Complete vreemden gaan worden voor familie, gezin en collega’s, meer conflicten krijgen op het werk en thuis, terugtrekken uit sociale activiteiten
Lichamelijke klachten:
Maag- en darmproblemen, snellere hartslag, snellere ademhaling (en soms hyperventilatie), verhoogde bloeddruk, veranderingen in het menstruatiepatroon, erectiestoornissen, gevoel van uitputting, slaapproblemen en oververmoeidheid, duizelig, verhoogd cholesterol, hoofdpijn, nek- en schouderklachten en huidaandoeningen.
Herken je deze klachten? Wacht dan niet te lang met hulp zoeken. Om van deze klachten af te komen, zul je een verandering in gedrag moeten doorlopen. Een bedrijfsmaatschappelijk werker kan helpen om de juiste oorzaak te vinden zodat je snel met hernieuwde energie aan de slag kunt.